Çin’de Yapay Zeka Eğitimi Zorunlu Hale Geliyor
Çin, yapay zeka (AI) teknolojisini eğitim sistemine entegre etme konusunda dünyada öncü bir rol üstleniyor. Batı ülkelerinde yapay zeka kullanımı hâlâ tartışılırken, Çin’deki üniversiteler ve okullar yapay zeka eğitimini mecburî hale getirerek öğrencilerin bu teknolojiyi faal bir halde kullanmasını teşvik ediyor. Bu yaklaşım, Çin’in global AI yarışında liderlik gayesini desteklerken, Batı’daki temkinli tavırla keskin bir tezat oluşturuyor.
Çin’de Yapay Zeka Eğitimi: Zarurî Ders ve Yaygın Kullanım
Çin’deki eğitim kurumları, yapay zeka eğitimini bir tehdit olarak görmek yerine, bunu temel bir marifet olarak kıymetlendiriyor. MIT Technology Review’un incelediği 46 önde gelen Çin üniversitesinin neredeyse tamamı, son bir yıl içinde disiplinler ortası AI programları, okuryazarlık modülleri ve yeni AI kısımları açtı. Örneğin, Tsinghua Üniversitesi yapay zekayı biyoloji, sıhhat ve beşeri bilimlerle birleştiren yeni bir lisans programı başlattı. Zhejiang Üniversitesi ise 2024’ten itibaren tüm birinci sınıf öğrencileri için yapay zeka eğitimini mecburî kıldı.
Çin Eğitim Bakanlığı, Nisan 2025’te yayınladığı “AI+ Eğitim” yönergeleriyle, ilkokuldan üniversiteye kadar tüm eğitim düzeylerinde eleştirel düşünme, dijital okuryazarlık ve pratik maharetleri geliştirmeyi hedefliyor. Pekin lokal idaresi, bu kapsamda ilkokul, ortaokul ve liselerde yapay zeka eğitimini mecburî hale getirdi. Bu derslerde öğrenciler, AI’nin temelleri, gerçek dünya uygulamaları, kolay model oluşturma, data önyargıları ve etik bahisleri öğreniyor.
Yapılan bir ankete nazaran, Çin’deki üniversite öğrencilerinin ve öğretim üyelerinin sadece %1’i AI araçlarını hiç kullanmıyor. Yaklaşık %60’ı ise bu araçları günde yahut haftada birkaç kere sıklıkla kullanıyor. Bu, yapay zeka eğitiminin Çin’de neredeyse kozmik bir uygulama haline geldiğini gösteriyor.
Batı ile Çin Ortasındaki Fark: Yaklaşım ve Uygulama
Batı’daki üniversiteler, yapay zekanın akademik dürüstlük üzerindeki tesirlerini tartışmaya devam ediyor. OpenAI ve Anthropic üzere şirketler, Batı’daki üniversitelerle iş birliği yaparak AI araçlarına yerleşke erişimi sağlasa da, bu süreç ekseriyetle ferdi gayretlerle ve belirsizlik içinde ilerliyor. Birleşik Krallık’taki Warwick Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, öğrencilerin AI kullanımında hakikat yönlendirmeye muhtaçlık duyduğunu ve bu hususta dert yaşadığını ortaya koyuyor.
Çin’de ise bu belirsizlik, kurumsal siyasetlerle desteklenen sistematik bir yaklaşımla aşılmış durumda. Çinli öğrenciler, ChatGPT yahut Claude üzere Batı menşeli araçlara erişim kısıtlamaları nedeniyle mahallî olarak geliştirilen DeepSeek üzere AI sistemlerini kullanıyor. Üniversiteler, bu sistemleri yerleşke sunucularında fiyatsız olarak sunarak öğrencilerin sınırsız diyalog, uzun konuşma geçmişi ve gelişmiş tahlil yeteneklerinden faydalanmasını sağlıyor.
Örneğin, Zhejiang Üniversitesi, öğrencilerin kimlik kartlarıyla DeepSeek’e fiyatsız erişebildiğini belirtiyor. Maksat, öğrencilerin süratle gelişen teknolojiye ayak uydurması ve global rekabette öne çıkması. Çin Siyaset Bilimi ve Hukuk Üniversitesi’nden Profesör Liu Bingyu, yapay zekayı “eğitmen, fikir ortağı ve sekreter” olarak tanımlıyor ve öğrencilerine literatür tarama, özet yazma ve grafik üretme üzere vazifelerde AI kullanmalarını öneriyor. Lakin, yüksek kaliteli sonuçlar için “akıllı komutlar” gerektiğinin de altını çiziyor.
Çin’in Yapay Zeka Eğitimi Stratejisi
Çin’in yapay zeka eğitimi yaklaşımı, hükümetin merkezi planlamasıyla şekilleniyor. 2018’den bu yana, Çin Eğitim Bakanlığı 345 üniversiteye AI kısmı açma müsaadesi verdi ve bu kısımlar ülkenin en tanınan programları haline geldi. Ayrıyeten, 34 üniversite kendi AI enstitülerini kurdu. Bu strateji, Çin’in 2035’e kadar “güçlü eğitim ülkesi” olma maksadıyla uyumlu.
Çin’in yapay zeka alanındaki liderliği, sadece eğitimle sonlu değil. Ülke, DeepSeek-R1 üzere modellerle global çapta dikkat çekiyor. DeepSeek, en az donanım ihtiyacıyla Batı’daki başkan modellere rakip performans sunuyor. Bu muvaffakiyet, Çin’in AI’ye olan yatırımını ve eğitimde sistematik yaklaşımını yansıtıyor.
Batı’daki Tereddüt ve Fırsatlar
Batı’da, yapay zekanın eğitimdeki rolü hâlâ tartışılıyor. Birçok eğitimci, AI’yi akademik dürüstlük için bir tehdit olarak görüyor. Fakat, Warwick Üniversitesi’nden Yanyan Li ve Meifang Zhuo’nun araştırmaları, öğrencilerin AI’yi tesirli bir halde kullanmayı öğrenmesi gerektiğini vurguluyor. Batı’daki üniversiteler, Çin’in bilakis daha ferdî ve dağınık bir yaklaşım benimsiyor. Örneğin, MIT üzere kurumlar, AI eğitimine yönelik teşebbüsler geliştirse de, bu gayretler şimdi Çin’deki kadar yaygın ve zarurî değil.
Çin’in yaklaşımı, Batı’ya ilham olabilir. Öğrencilerin AI okuryazarlığını artırmak, dijital çağda rekabet avantajı sağlayabilir. Batı’daki üniversiteler, Stanford Üniversitesi’nin HAI Enstitüsü üzere örneklerden yola çıkarak daha yapılandırılmış AI eğitim programları geliştirebilir.
Çin’in Yapay Zeka Eğitimi Neden Değerli?
Çin’in yapay zeka eğitimi stratejisi, yalnızca teknolojik bir atılım değil, tıpkı vakitte toplumsal ve ekonomik bir dönüşüm hedefliyor. AI’yi bir marifet olarak öğretmek, öğrencilerin eleştirel düşünme, sorun çözme ve inovasyon yeteneklerini güçlendiriyor. Çin, bu yaklaşımıyla global AI yarışında liderliğini pekiştirmeyi amaçlıyor.
Batı’daki temkinli tavır, etik ve akademik dürüstlük telaşlarına dayansa da, Çin’in sistematik yaklaşımı, AI’nin eğitimde nasıl dönüştürücü bir araç olabileceğini gösteriyor. Daha fazla bilgi için Çin Eğitim Bakanlığı veya MIT Technology Review kaynaklarını inceleyebilirsiniz.
Kaynak: İndir
